IZAGA

Icala aliboli. Lesi yisaga esitshengisa sikhumbuza ukuba, odale icala angazikhohlisi athi lizabola ligqitshelwe lingaphindi libekhona. Phela, yonke into iyabola ilahlwe ikhohlakale. Okuphilayo, okuphefumulayo, okulenyama legazi kungafa kuyabola kunuke phu. Yikho kuba kuhle kugqitshelwe emhlabathini ukuze umnuko ungabikho. Lokudla okuhle okumnandi kungahlala kakhulu kungagcinakalanga kuyabola kunuke kubambe nki. Kuyalahlwa. Yikho nje amagabha ezibi enuka nxa engasibekelwanga.

UNdodana wantshontsha inkomo ezintathu ezikamakhelwana wayazithengisa wabaleka waya eGoli. Bakhona ababekubonile lokho besazi ukuba nguye, kodwa kabanjwanga esetshaye utshani wanyamalala. Lehlula icala njengoba umantshontsha wayesenyamalele. Kwathi lakhonale eGoli wacina engene kuqembu eligangayo eliphila ngokuntshontsha. Badala inkemenkeme yendaba labangane bakhe, bakubona ukuthi amapholisa asebaxhuma emzileni. Bakubona ukuthi bazafela ejele. Bachithakana becatsha laye wakhumbula kibo. Kwasekwedlule iminyaka elitshumi abaleka ekhaya. Kuthe kuzwakala ukubana ufikile ekhaya umakhelwana wayabika emapholiseni, atheleka emzini wakwabo amfaka izankosi. Umakhelwana wakhe wakhuluma lamanye amadoda esithi, “Ngasengalahla ithemba. Kanti uNkulunkulu uyazi. Ibe isithi konke sekwakhohlakala inkalakathan ingazi ukuthi icala aliboli.” 

Isaga lesi sande ukusetshenziswa nxa odale icala esezikhohlisa ecabanga ukuba lowo amonelayo, loba abanye abazi ngalelocala sebekhohliwe. Lowo odale icala nxa engulo olibalekelayo, acatshe, athi nxa ebona sengathi kasadingwa, atshakale, ulakho ukukhunjuzwa ukuba icala aliboli. Alifani lento esibolile egqitshelwayo icine isiluthuli nje isikhohlakele. Loba sekwedlula iminyaka eminengi icala lelo lenzakala, bathi isihlahla asikhohlwa, kukhohlwa ihloka. Ihloka yilo eligamulayo lizwise ubuhlungu. Kodwa lo okhubazekileyo kalibali. Liyafika ilanga eliyisithutha odale icala limuthi xhaka. Icala aliboli batayi.

Barbara Nkala