Umlomo usebenza ukudla lokukhuluma. Ukuloya yikuthakatha. Kuyinto embi. Umthakathi siyamnina, asimfuni phakathi kwethu loba eduze lathi. Pho, nxa kuthiwa umlomo uyaloya kutshoni? Uloya njani? Uloya ngakho ukukhuluma. Isiga esithi umlomo uyaloya sande ukutshiwo nxa into ebikhulunywe ngumuntu engananzelele mhlawumbe ecabanga ukuthi uyakhawulisa nje ngenkulumo, kuthi lokho akutshiloyo kusuke kwenzakale. Isibonelo; abantu bangathi bexabana bethethisana omunye abe esesonga esithi, “Uzangibona! Awungazi!” Lithi lingakatshoni elamhlalokho umasongelwa ahlatshwe yisihlabo, kumbe avelelwe yingozi ethile, loba afe; labo abezwa ngokusonga lokho bavele bathi, “Umlomo uyaloya yeyeni bantu!” Uyabe ususenkingeni. Kulula ukuzithola usuwetshethe ijogwe lecala.

Kungakho kuqakathekile ukuba siqaphele esikutshoyo. Qaphela ukuhlala usithi ulesifo sakho esingapheliyo. Uyaziloya. Qaphela ukuthi ube ulokhu ubiza umntanakho ngokuthi uyisithutha, kumbe uyahlanya, kumbe limenemene. Ungakhali esephetha eyikhonalokho. Ungazihlolozeli. Qaphela ukuhlala uzibika ukudubeka lokuhawula. Uzahlala uyikhonalokho. Ungayekeli umlomo wakho uhlanhlatha usiba ngumthakathi. Khuluma kuhle, utsho izinto ezinhle ezakhayo hatshi ezichithayo ezibhidlizayo. Khumbula, okubi kuzala okubi.

Qaphele amazwi owakhulumayo ngoba umlomo uyaloya.

Gogo Nkala