Kuviki ephelileyo besigxile ekuthini iyini imisebenzi yomlobi wemibhalo yokuzibumbela. Kule iviki sizakhangela udaba lokuthi uyibumba njani indaba yakho, uyivuthise njani ungaphanganga wasilahlela engqongweni, kodwa ngobuciko usitshiya silolukuluku lokuthi kambe izazala nkomoni kusahluko esilandelayo.
Ukuloba imibhalo yokuzibumbela kufana lokupheka. Kulula ukuyipheka imboza eyehlula ngitsho lezinja zakwabo kandlala, nxa ungalandelanga kuhle indlela yokupheka lokho okuphekayo. Ukuloba kudinga ukuthi ube lobuciko lekhono lakho. Ubuciko lekhono leli, kwabanye bavele bazalwa lakho, kukibo ukuthi bavele badume ngakho; kodwa lakulabo abazalwa lakho, bayazinika isikhathi sokuthi bafunde kwabanye ngokubala imibhalo yabanye abalobi asebezenzele igama kanye lokwenza izifundo zokuloba imibhalo yokuzibumbela kumbe ukufundela lokhu kumawekishopu abalobi bemibhalo yokuzibumbela. 

1. Indaba yakho kumele ibe lesimo, sibone lapho eqala khona, siyibone ikhula isipha umundla wokufisa ukubona ukuthi kuzakwenzakalani phambili. 

2. Isithathe isilahlele engqongweni ngesikhathi esifaneleyo, ingaphangisi kakhulu ukusifikisa lapho, kanti futhi ingadonsi kakhulu size siphose simfikele kuqala umlobi. 

3. Kazilandelane kuhle izehlakalo sibone ukuthi isuka kulesi isizinda sendawo lesikhathi isiya kulesiyana. Owufundayo umsebenzi wakho kumele laye azizwe ephakathi kohambo lwamathambo engqondo esehla esenyuka lawe. 

4. Xwaya ukusuke umtshiye kumbe ukuthi umhambele phambili obalayo. Bona ukuthi umgcina elokhu esithi ungangitshiyi, ngimelela, hamba lami, etshiseka ngalo uhambo lwendaba, kusala lokuthi alubeke phansi ugwalo ngoba imhlaba umxhwele. 

5. Ungalingi weqe izigaba zokuyikhulisa lokuyivuthisa indaba yakho ngoba njengembiza ephange yabondwa ingakaxhwathi, kulula ukuluzwa ugwalo olungalandelanga indlela yokuvuthisa indaba. Ilakho ukuvuthwa indaba, kodwa kuyabe kuzwakala ukuthi ayixhwathanga yanela. 

6. Ekuyivuthiseni, bona ukuthi uyayinonisa uyijise njalo uyihlobise ngolimi oludala umfanekiso wengqondo kobalayo, enelise ukuyibona lindaba ngelihlo lengqondo, iphile kuye. 

7. Indaba yakho kayibe lesingeniso, ibe lomzimba lengqongo, isikhulula mafindo lesiphetho. Isiphetho kulapho oyilabalayo azalahla khona iphika nxa  iphela, afise ukuthi ngabe iyaqhubeka.

Mlobi omuhle, asihlangane kuviki elizayo sikhukhuza eyolimi okumele ulusebenzise ekulobeni.

Umlobi nguDr Eventhough Ndlovu ongumbalisi lomkhulu weDepartment of African Languages and Literature e-University yeZimbabwe.

Siyambonga kakhulukazi uDr Ndlovu ngamasu la aphathisayo kakhulu ngokupha ulwazi esiluswelayo sisaloba. Ungakhuthi ukusondela uzizwele imicijo le ezakusiza usalolonga inoveli yakho.