Asiqondisane Mntomtsha 

Siphakathi kwesikhathi esinzima kakhulu esidinga ukuba umuntu azazi ukuba yena ungubani, uvela ngaphi njalo uya ngaphi. Kulezizikhathi esiphila kizo, kunengi okukhathazayo okuletha izinkinga kithi abantu abatsha. Ngifisa ukuthi fahla ngokunye kwalokho esengikubonile.

Okokuqala, bakhona ontanga ababona kunzima ukwala izinto ezithile, asithi  mhlawumbe nxa sicelwa okuthile ngabangane kumbe labo esifunda labo ezikolo. Mntomtsha, nxa ufundekelwa ngezinto ezimbi kuqondile kakhulu ukwenqaba kumbe ukwala, njalo kuhle kakhulu. Phela ungaba nguvumazonke ungazicabangeli, uphike ngalokho abakutshela khona, ungacina usuzithola usemanyalane, usugalula esizibeni senkohlakalo. Asithi abangane bakutshela ngobumnandi bokuhlangana kumaVuzu, limuka. Kuyini okuba ngumphumela omuhle lapho? Esikuzwayo yizigigaba ezimbi zodwa ezibozisa impilo yomntomtsha. AmaVuzu lawo yimidlalo engalunganga njalo engcolisa imizimba yethu lezingqondo zethu, thina sibona sengathi yikukholisa. Mntomtsha, funda ukuhlala phansi ungabhudlukeli endaweni ezingcolileyo.

Okwesibili, izidakamizwa, utshwala kanye lokunye abanye abantu abatsha abacabanga ukuthi kuhle, kuyakhuphukisa loba kwenze umuntu akhohlwe ngenhlupho alazo. Kusuka kube yingxaki edala ezinye inhlupho zicine zibelethana zibe lijogwe elisindayo entanyeni. Intsha yalamuhla iphelile ngezidakamizwa singananzeleli ukuthi sibulala ikusasa lethu. Izidakamizwa ziza lemikhuhlane emibi njalo efubisa impilakahle emuntwini. Kasibalekeleni izidakamizwa bantu abatsha. Iqiniso elipheleleyo yikuthi ngeke sibalekele inhlupho esibhekane lazo, ikakhulu thina esiseZimbabwe. Kumele nje lanxa uhlupho solungiqondile ngidinge indlela yokuzikhulula kulesosifu. Kumele singabi lenhloni ukucela usizo kwesibaziyo njalo esibahloniphayo.

Okwesithathu, Kuhle ukuba sikunanzelele ukuthi ubude abuphangwa. Bayatsho abadala ukuthi singaxotshanisi impala ezimbili ngasikhathi sinye. Lapho silethuba lokuthi sifunde siqeqetshe esikolo, kasisebenzeni nzima siqede kuhle sithole lezithupha zethu. Sikhuluma kunjenje, kulezinkulungwane zabantu abatsha abaqede isikolo njalo abaqeqetshe ngobungcwethi obumangalisayo. Kodwa imisebenzi mpu! Ayikho. Ayibonwa. Akulunganga ukuba ngomayihlalela, ogezasidle. Laye umayihlalela uyakufuna okuya ethunjini. Pho, ukuhlala kungakuletha na ukudla emuntwini? Kuyini esingakwenza ukuphunyuka kusihitshela somubi? Yebo kambe, sikhangelane lobunzima singatholi imisebenzi, kodwa kasizameni okusemandleni ethu ukwenza imisebenzi yezandla engasisiza. Asingabukeli phansi loba yiwuphi umsebenzi. Mina sengike ngezwa ngabantu abaqala besebenza ukusiza ezindlini, kodwa ngokuzimisela lokuphikelela bacina sebelezicoco zemfundo ephezulu sebelemisebenzi eqansileyo. Yikuzimisela ngokuzikhandla lokho. Silakho ukuthengisa izinto ezahlukeneyo, sithenga sithengisa, loba sisenza besesithengisa. Kunengi esingakwenza okuyimisebenzi yezandla emihle esingathola ngakho imali. Ayisibukhwa ukweba lokuzuza imali ngokwemuka abanye ngobuqili. Sesibabonile abanye besiyalaluka ezintolongweni ngokwenza okubi bebona sengathi yindlela yokuzisiza.

Okwesine, kumele sinanzelele ukuthi siphila esikhathini lapho okukhananzelelwa khona abantwana abangamankazana. Kuvamile kakhulu ukuqilibezelwa kwabatsha, kodwa kulula kakhulu lokho emntwaneni oyinkazana. Abanye siyahamba lexuku elingalunganga sizitshele ukuba thina asisoke siyengeke masinya, kodwa lokhu kuyikuzikhohlisa ngoba isikhathi esinengi ekucineni kwakho konke siyathola intombazane isizithwele, njalo ingasakwazi lokuthi umthwalo ngokabni. Kuyasuka kudanise njalo lapho sekutholakala lokuthi umuntu selomkhuhlane mhlawumbe ongelaphekiyo. Masizazi izindawo zokungena njalo lezindawo okungangenwa kuzo. Kasazini ukuthi ubumnandi bomhlaba abusoke buphele, kodwa kuphela thina njengabantu abatsha. Siyaxwayiswa kuMtshumayeli 11:9-10 ngala amazwi, “Jabula nsizwa usesemutsha uvumele inhliziyo yakho ikuthokozise ezinsukwini zobutsha bakho. Landela izindlela zenhliziyo yakho loba yikuphi amehlo akho akubonayo kodwa yazi ukuthi ngenxa yazo zonke lezizinto UNkulunkulu uzakumisa ekwahlulelweni.” Lapho sijabula masingakhohlwa ukuthi singobani bantu abatsha. Ikusasa lethu lisezandleni zethu. Siyananzelela njalo encwadini kaThimothi lapho esibona elaywa ukuba angadlalisi ubutsha bakhe, njalo abantu bangamkhangeleli phansi ngoba emutsha (1Timothy 4:12-13). Kuqakathekile ukuba sinanzelele abantu esijwayelane labo singavumeli ukukhangelelwa phansi lokweyiswa.

Thina njengabantu abatsha yithi omama labobaba labakhokheli bakusasa. Kumele sitshengise yonke inhlonipho lakho konke okuhle ebantwini esiphila labo.

 

Musawenkosi Tshabalala

VUKA MNTOMTSHA!