Ubuntu Yikuzithoba Lokuzehlisa
Ubuntu yikuzithoba lokuzehlisa. Siyabathanda abantu abazehlisayo, abazithobayo. Balobudlelwano obuhle labanye abantu, ngoba abazazisi. Abaziphakamisi. Abalabo ubuminamina lokuzitshaya isifuba. Umuntu olobuntu ngozithobayo. Uyakwazi ukuthi laye ulamaphutha athile, ulokwehluleka okuthile, ulobuthakathaka obuthile empilweni. Kazi konke. Kazitshayi umaningindaba. Uyakwazi ukuhlonipha abanye abaphakamise ngalokho abahle ngakho. Ngaleyondlela uyathandeka njalo uba lobudlelwano obuhle kakhulu labanye.
UMfundo wasuka waba lijaha eliphakemeyo emfundweni njengebizo lakhe. Bathokoza ngaye abazali bakhe bamenzela konke okuhle lamadili angapheliyo. Wayeduba nganto yinye. Wayezazisa ngemfundo yakhe okudlulisa amalawulo. Sibona abanye abafunda laye bezama ukumsiza kulesosici sakhe.
“Lungile, ubomkhuza umzawakho. Akukuhle akwenzayo,” kusitsho uLanga.
“Usetheni futhi umzawami Langa? Asingamenzeli umhawu uMfundo.”
“Umhawu? Mina?” ebuza ehleka engahleki. “Ake ungisukele. Abadala bathi ukuziqhenya lokuzazisa kwandulela ukuwa bhu phansi umuntu akhume uthuli.”
“Ya, lapho uqinisile mfo. UMfundo uduba ngokuthi kakhuzeki. Sengake ngakhuluma laye ngibona ekhangelela afunda labo phansi ngoba yena elolwazi olungcono.”
“Uyazi Lungile, nxa uMdali esiphe izipho ezinhle kumele sibonge, sisize abanye sibakhuthaze labo ngoba wonke umuntu ulakho okuhle ngaye. Kodwa ungasuka uzenze isazi sasempumalanga, abantu bacina bekuthapha ngamehlo bangakuxwayisi njalo bangakulimukisi lamhlana ususiyawela egodini.”
“Uqinisile Langa. Asimlinde lapha sizame ukumxwayisa sobabili. Uyeza.”
Lakanye bamlinda. Uthe efika kubo babambisana indlela besiya ekmakhaya, bazama ukumbonisa ukuthi kuhle ukuhlonipha lokwazisa abanye loba yena eleziphiwo eziphezulu. ULanga wathi, “Mfundo, bekungayisiyonto enhle ukuthi uhleke uNdabeni kanjeya ngenxa yokwehluleka isamu. Kaphiwanga ezifundweni.”
“Limqotho Mfundo. Ake ubone ukuthi ubatshiya njani bonke emjahweni wokugijima uNdabeni. Ugijima abacatshele bonke nya. Uyisivunguzane enkundleni zemidlalo. Yisipho sakhe leso.”
“Yeyi lina, Langa loLungile, ake litshiyane lami. UNdabeni lidanda leliyana. Lidingani esikolo? Alihle liyequkula izibi litshiyele abaziyo esikolo. Njalo ayisimi engathi abe ngumphuqa esikolo,” esitsho ehweda efake izandla ezambeni.
ULanga wathi khwimilili, wakhangela uLungile emehlweni kwakhuluma amehlo zwi. Basala sebehamba bobabili sebekhe phansi ngomzamo wokuxwayisa. ULanga waphumisela esithi,
“Umzawakho kalabuntu Lungile. Uyalibala ukuthi ubuntu buhle. Phela, umuntu ngumuntu ngabantu.”
Barbara Nkala