Impawu Ezimqoka Ezikhangelwayo Nxa Kuhlaziywa Inkondlo: Imizwa
Sesihlangene kuleliviki lapho esizaxoxa khona ngolunye uphawu olumqoka nxa kuhlaziywa loba kucutshungulwa inkondlo. Kuviki edluleyo sakhangela uphawu lwesithathu, inhloso/injongo yembongi. Ngaveza njalo ngaqinisa ukuthi ngenxa yokuthi imbongi ilomlandu emphakathini, inkondlo yayo kumele ibe ilenjongo loba inhloso. Kumele kube sobala lokho efisa ukuthi ikufeze emphakathini. Ngaveza ukuthi injongo yembongi yakhelwa edabeni lwenkondlo. Ngagcizelela njalo ukuthi ngenxa yokuthi kwele-Africa, injongo yokubhala nje ngenjongo yokuzibhalela nje ayilandawo, imbongi kumele-ke ilimuke ukuthi ayibhaleli ukulibazisa lokukholisisa nje, kodwa kunengi ekwetheswa njengomthwalo emahlombe ayo.
Imizwa evuswa yinkondlo
Kulesi isigaba ngizatshuka udaba lwemizwa evuswa yinkondlo. Ngemva kokubala inkondlo yakho, mizwa bani equbukayo kobalayo? Sizwa njani? Isitshiya sikusimo bani inkondlo yakho? Ngenxa yokuthi ekulobeni kwayo imbongi, ikhangelelwe ukuthi idlale indima ethile, kumele ukuthi ngemva kokubala inkondlo yayo kudungwe imizwa ethile. Kumele sithi siyibeka phansi sibe sesikwesinye isimo sikhangelane lendlela esizizwa ngayo. Kumele ukuthi sizizwe singabantu asebesizwa ngenye indlela kube lenguquko kundlela ebesisizwa ngayo. Kuba lenguquko kundlela esibona ngayo izinto. Kumele udaba lwenkondlo luqubule imizwa ethile ezakwenza sijulise imicabango yethu, sidle amathambo engqondo, sizibuze imibuzo yokuthi kwenziweni? Sithini? Nyathelo bani okumele silithathe? Sithini ngalokhu esikuzwayo? Siqalele ngaphi?
Nyathelo bani olithathayo
Njengomzekeliso, asithi udaba lwenkondlo yakho ngolwenkohlakalo le esibangele inhlupho lezi esibhekane lazo. Kumele ukuthi nxa ungomunye wabaphatheke kubi ngenxa yale inkohlakalo uthi uyiqeda linkondlo uzwe yona kanye imizwa kamehluleli owehlulela ngobuqotho nxa ethonisisa udaba lwenkohlakalo lokungathembeki. Kungenzeka ubulokhu ucabanga ukuthi kukhona okubangela inhlupho obhekane lazo, kuthi emva kokusuthiswa ludaba lwenkondlo udangale ufikelwe lusizi olukhatshwe lulaka lwemamba enyathelwe umsila, kuthi sukuma uthathe indawo kamphrofethi u-Amosi weBhayibhilini owatshaya inja wangaze wafihla umphini, wavela wageqa amagula ehluba indlubu ekhasini.
Kuyindaba esegudwini eswelisa ubuthongo na?
Kumele udaba lwenkondlo lube ngolulomnkatsho wokukhulumisana lomuntu wangaphakathi njalo lokhu kwenzeka nxa lokho obhala ngakho kuyizinto ezisemlonyeni kazulu, kuzindaba okuvukiswana kutshoniswane ngazo, omakhelwana abokhelana umlilo ngazo. Kumele kube kuzindaba ezisegundwini ezihlupha uzulu. Umuntu angakhetha ukubhala ngezinto ezingelani labantu bayathi beqeda ukubala inkondlo bathi, manje-ke? Ubesweleni kanti lo? Akulani lathi lokhu. Kaziboni indaba ezitshisayo ezisiswelisa ubuthongo?
Inkondlo iyaqubula imizwa yobalayo na?
Lokhu-ke, kuqinisa ukuthi imbongi kumele ikhethe kuhle udaba lwayo njalo ibone ukuthi iyayiveza injongo yayo. Ukwehluleka ukwenza lokhu kuzakutsho ukuthi imbongi izakwehluleka ukukhulumisana lomuntu uqobo lwakhe loba umuntu wangaphakathi. Ayizukwenelisa ukuqubula imizwa eyiyo ezakhokhelela ekudaleni inguquko efaneleyo. Imbongi zezolo bezithi lapho zisethula inkondlo zazo kuhele kwabahelayo, baswabe abaswabayo, umuntu azizwe enqunu esechaywe sobala ngezenzo zakhe ezimbi, akhuzwe akhuzeke, lingene lithophele, akheke abe ngumuntu. Agoqeke esezisolile ngezenzo zakhe, azinuke amakhwapha, angene emfolweni okwenkabi ethelwe olesawudo.
Imizwa equbukayo kobala inkondlo
Minengi imizwa engaqubuka ebantwini kusiya ngodaba lwenkondlo kubalela ukudana, ukudangala, ukuba losizi, ukuphelelwa ngamandla, ukwethuka, ukumangala, ukucaphuka, ukuzonda, ukuthaba, ukuhlaliseka, ukubeka iphika phansi, ukuzwa ufuna ukusukuma udale umehluko, ukuzwa uvuka usinga logqozi lokuthatha inyathelo eliyilo lokuthi ulungisise izinto, ukuzwa ugcwala uzwelo, uthando, ukuvuseleleka, ukukhuthazeka, ukuzizwa ukholisa, ugcwala intokozo lenjabulo, ukufikelwa lidlabuzane lokwenza okumele kwenziwe, ukuqumbaqumbeka, ukuba lethemba, ukuphelelwa lithemba njalonjalo.
Konke lokhu imbongi yenelisa ukukwenza nxa ilodaba olubambekayo oluvuthiswe kuhle lwethulwa ngobugabazi lobunono, ngobungcitshi bokusebenzisa ulimi njalo injongo yayo isobala ilandeleka kofunda inkondlo. Lokhu kuveza sobala ukuphathisana kwempawu lezi ukwenza imbongi iphumelele ekulobeni kwayo. Asiyigoqe lapha eyalamuhla sihlangane ngeviki ezayo lapho engizagoqa khona ngamasu okuloba inkondlo.
Umlobi nguDr Eventhough Ndlovu ongumbalisi lomkhulu weDepartment of African Languages and Literature e-University yeZimbabwe.
Cdijsk
generic arimidex 1 mg order arimidex 1mg without prescription buy generic anastrozole 1mg
Stalwl
order biaxin generic cheap meclizine 25mg meclizine 25mg brand
Orpnzu
buy naproxen 250mg buy cefdinir 300 mg online cheap buy lansoprazole pills
Dqwbbh
cost spiriva 9mcg oral hytrin hytrin 5mg ca
Wrzsik
buy albuterol 100 mcg generic buy ciprofloxacin sale cipro 500mg for sale
Mtmhaf
order actos online cheap viagra 50mg drug genuine viagra
Idfois
singulair 10mg canada order viagra 50mg online cheap sildenafil viagra
Vmlxgs
buy cialis 20mg pills free casino games no registration no download live dealer blackjack
Fftrli
tadalafil 5mg tablet Cialis overnight shipping buy cialis 5mg online cheap
Eartih
play poker online for real money playing poker online for money ocean casino online
Ujnxpk
gambling sites no deposit casino san manuel casino online
Giutvx
purchase nifedipine without prescription order fexofenadine sale allegra generic
Kolakv
play online blackjack play real poker online essay writing
Oalywf
order altace 5mg online cheap glimepiride 4mg cheap buy etoricoxib
Mgvecg
edit letter buy azulfidine 500mg generic sulfasalazine 500 mg pill
Eszdhz
order doxycycline 200mg pill cheap doxycycline order cleocin 150mg
Amnatm
mesalamine 400mg brand avapro price avapro 150mg generic
Pzdtyg
purchase benicar without prescription divalproex 500mg oral divalproex 500mg brand
Kowljn
cost acetazolamide imuran us buy azathioprine generic
Agbdjl
temovate cream buspirone 5mg oral amiodarone 100mg drug
Thjmyr
lanoxin for sale online digoxin cost molnupiravir 200mg ca
Kycjul
order carvedilol 25mg online carvedilol 25mg brand order amitriptyline 10mg online
Psxelg
generic amoxicillin 1000mg order amoxil online stromectol tablets 3 mg
Rbafvh
alendronate 70mg ca fosamax 70mg over the counter order ibuprofen online cheap
Asozhw
buy dapoxetine 30mg generic purchase priligy pill motilium cost
Enbtzu
order indocin online order flomax online cenforce ca
Mtrhgn
order pepcid 20mg without prescription generic prograf 1mg remeron 15mg without prescription
Oyzteb
buy doxycycline 200mg online methylprednisolone pill medrol medication
Hmvkvm
requip 2mg sale buy requip 1mg trandate 100 mg usa
Tziwcu
order tadalafil 10mg sale oral amoxicillin 250mg trimox 500mg over the counter
Dirnmu
fenofibrate 200mg pill purchase viagra for sale viagra mail order us
Wpaihn
generic esomeprazole 40mg buy nexium 20mg pills order furosemide 100mg pill
Vsobnf
cialis pills Real cialis online sildenafil india
Egydvk
minocycline 50mg canada gabapentin 600mg generic terazosin 5mg for sale
Vwidyz
order cialis 10mg generic viagra cost male erection pills
Wsqyxp
glycomet 1000mg drug purchase nolvadex for sale cost tamoxifen
Ytyypn
purchase provigil pills purchase promethazine pills brand promethazine 25mg
Uxhtrc
clomiphene 50mg for sale order clomiphene 50mg generic purchase prednisolone online cheap
Joxnzp
cheap deltasone 5mg prednisone 5mg us amoxil 250mg price
Ddggrh
order absorica generic deltasone 20mg cost order ampicillin 250mg online cheap
Kpfckn
order sildenafil 100mg sale buy fildena 50mg online propecia 5mg without prescription
Fuforw
stromectol oral deltasone 10mg without prescription prednisone 20mg cost
Mhyhse
order ondansetron 4mg purchase bactrim online buy bactrim 960mg
Kqextb
order accutane pill buy isotretinoin generic cost zithromax
Bvhfbh
order albuterol online albuterol oral clavulanate brand