USIKHUKHUKAZI LOKHOZI
Woza Uzokuzwa Mngane…
Indaba yethu yethiwa nguGOGO uBARBARA NKALA


INGANEKWANE
Inganekwane yethu yalamhla bangane bakaGogo imayelana loSikhukhukazi loKhozi. Kuthiwa kudaladala izinyamazana lezinyoni kusakhuluma, izinyoni zonke zazilobuhlobo njalo zizwanana. Abanye abangane abakhulu kwakuyimuli kaQhude lemuli kaKhozi. Babenxusana bakholise bendawonye njalo bebolekana konke nje okubolekwanayo. Kwakusithi ngesikhathi sokutshisa izinsiba zibatshisele kakhulu. UKhozi wayelensingo ebukhali ayegunda ngayo lezozinsiba ezingaswelekiyo emulini. Kuthe abakoQhude labo sebefuna ukuphungula izinsiba unkosikazi kaQhude, uSikhukhukazi waya koKhozi wafika wathi,
“Mhlobo wami, livuka njani?”
“Siyavuka makhelwana. Linjani lina konkukhu?
“Siyaphila sinini sami. Ukutshisa kuphela. Abalali kuhle abantwana ngenxa yesikhudumezi. Bengithi kambe ungangisiza ngensingo yakho leyana engake ngayeboleka nyakenye kengibagundagunde?”
“Wo-o! Insingo ikhona makhelwana. Yana basiza abantwana. Litshisile lonyaka. Yekela ngikuphe.”
Lakanye wayiphiwa insingo kaKhozi, wafika wakungenela konke okuzinkukhwana lamatshiyane ephungula uboya lezinsiba. Uthe eseqedile wayibeka nje khonalapho esithi uzayibuyisela mhlalokho emini. Uthe ephumile, nanko okunye okulitshiyane osekuthe xaxa okwakungukhanda kalithathi kufika kuyithatha insingo. Nanko kuphuma layo lapho ebibekwe khona kusiyayenza isikela yotshani obabutshakazile izitshakala zilentanga ezimnandi kakhulu. Kweza lokunye okungabafowabo lakho kwafika kwazisiza. Yadojwa yilokhu, kwayijikela laphaya, yadojwa ngokunye okuyinkukhwana kwayisebenzisa kwabuye kwayijikela laphayana. Kuthe sekusuthi konke okungamatshiyane kwakhohlwa ngensingo kwayitshiya khonalapho etshaninini. Lalokhu okwakuyithethe kwakhohlwa nya ngensingo yemzini.
USikhukhukazi uthe esefuna ukubuyisela insingo kaKhozi wathola dwe, lapho abeyitshiye khona. Wadinga, wabhudula esabhudula, phinde ayithole. Wacina esedinga lalapho ayesazi ukuthi kavelanga wayibeka khona. Wabona ukuthi kukhona emulini oyithetheyo. USikhukhukazi wabiza konke okungamatshiyane kwakhe wathi,
“Gekeke! Gekeke! Bantwabami, ngubani othethe insingo kaKhozi ebengiyibeke lapha?”
“Tsiyo, tsiyo, ayisimi Ma!”
“Tsiyo tsiyo, ayisimi Mama! Vele angiyibonanga.”
Konke okungamatshiyana kwalandula. Okunye kwakuqinisile kwakungayibonanga. Kodwa uSikhukhukazi wananzelele ukuthi okunye okungamatshiyane kwakusithi qwayiqwayi kukhangelana ngamehlo atshengisa ukuba kulesazela. Wakujonga uSikhukhukazi ngamehlo afuna impendulo. Wabe ekukhetha lokho okukhanya kungazi lutho wathi kuye eceleni. Wasala lalokhu okwakulokhu kusithi qwayiqwayi kukhangelana sengathi kuyacebana. Wavuka ngolaka uSikhukhukazi wathi,
“Yeyi lina! Ake liphangise lingitshele ukuthi ngubani othethe insingo lapho ebengiyibeke khona. Khulumani ngingakalikatsi ngoswazi lwephane.”
Okunye okwasekuqhuqha kuseduze laye uSikhukhukazi kwathi, “Mina Mami angazi lutho. Ngibone usisi esika ngayo utshani.”
“Wo-o! Wena sisi, uyise ngaphi insingo yami? Ngitshela masinya!” esitsho esevule amehlo abomvu uSikhukhukazi.
“Ah, mina Mami ngiyibone ibekwa phansi nguKuku, lami ngayithatha ngayisebenzisa, ngabuye ngayibuyisela lapho ebengiyidobhe khona.”
“Wena Kuku, uyise ngaphi insingo kaKhozi?”
“Lami Mami bengiyibone ikhonalapho. Angibonanga ukuthi ngubani ocine ukuyisebenzisa.”
Loba ilanga laselisiya kunina, uSikhukhukazi wathi, “Asihambeni liyengitshengisa lapho ebeliyisebenzisa khona. Babekelela, okungamatshiyane kugijima phambili, kodwa kungaselaqiniso lokuthi konje bekungaphi. Kwasekuphongusabalala.
“Liyitshiye ngaphi insingo kaKhozi?”
Alikho itshiyane elalileqiniso. Basabalala bonke unina uSikhukhukazi lamatshiyane beqhwaya lapha, baqhwaye laphayana. Phinde bayibone insingo. USikhukhukazi wayesetshaywa likhanda njalo laselimathunzi, sekusiba mnyama. Wathi,
“Asihambeni ngakhaya. Kusasa ekuseni, wonke umuntu avukele lapha lidinge lize liyibone insingo kaKhozi. Nxa lingayibonanga, “Hiya!”
Kwathembisa okungamatsiyane ukuthi kuzavuka ekuseniseni kudinga. Lakanye, lathi liphuma ilanga sokungani ngumncintiswano wokuqhwaya phansi, USikhukhukazi losapho lwakhe baqhwaya, etshanini, baqhwaya egumeni enhlabathini, baqhwaya ngaphansi kweziphala, baqhwaya esilotheni. Phinde ibonakale insingo. Baqhubeka beqhwaya bedinga insingo. Kuthe seliphakeme ilanga kwafika uKhozi wathi,
“Hawu, Sikhukhukazi! Uboleke insingo yami wathembisa ukuyiletha, wena nya? Sengilinde ikuseni yonke, wenzani lamatshiyane akho lilokhu liqhwayaqhwaya?”
Wethuka uSikhukhukazi ngoba lokhu wayengakulindele. Wayevele esesaba ukuthi akumelanga uKhozi aze afike ezocela ulutho lwakhe. Wasephongugagasa esithi,
“Awu mhlobo wami, kube liphutha. Ngiyeza khathesi ngakwakho. Ngibekezelela. Usibona siqhwaya nje sidinga inalithi yokuthunga elahlekileyo.”
“O-0h, hayi kulungile. UPhangise phela makhelwana ngoba ngifuna ukuyisebenzisa lamhla emini.”
“Kulungile sinini sami, esitsho esehlisa iphika uSikhukhukazi.”
Baqhubeka bedinga kwaze kwahlwa. Bavukela njalo ngelanga elilandelayo. Kuthe kutshaya izikhathi zokuvulela inkomo, uKhozi watheleka engasadlanga nkotshana.
“Wena Sikhukhukazi, ulimenemene. Ngilinde ngalinda kanti wena ungibambisa ilitshe. Kuthini ekhanda lakho? Ingaphi insingo yami?”
Wahemahema uSikhukhukazi esehluleka lokukhangela uKhozi emehlweni.
“Ngithi ingaphi insingo yami Sikhukhukazi? Bengikuthembile, kanti awuthembekanga. Usufuna insingo yami ibe ngeyakho njalo usulokhu ungitshela amanga! Uthembeni?”
“Ngi-ngiyaxolisa mhlobo wami. Insingo yakho yalahlwa ngabantwana. Yiyo esiyidingayo ubona silokhu siqhwaya nje.”
“Ini? Sowalahla insingo yami wena mfazi?”
UKhozi wasuka lapho wabe ehlwitha okulitshiyane okukodwa ephapha esithi, “Uzabhadala ngabantwabakho uze ulethe insingo yami.” Nango ephapha lakho esiyakupha abantwabakhe ukuthi badle.
USikhukhukazi wadana kakhulu ngokuthathelwa umntwana. Wakwazi ukuthi uKhozi useyisitha, kasomi nxa esithi insingo yakhe isizahlawulelwa yikube edobha abantwana bakaSikhukhukazi. Lakanye, ngelanga elalandelayo belokhu beqhwaya bedinga egumeni, uKhozi wabe ephapha ngamandla wafika wahlwitha elinye itshiyane waphapha lalo. Ebona ukuthi uzaphelelwa ngabantwana uSikhukhukazi wababiza wabalaya abantwana ukuthi, bangavela bezwe ehlaba umkhosi esithi, Gekeke! Kumele bathathele ngesiqubu bacatshe ngaphansi kwamaphiko akhe. Yena wayemkhulu, elakho ukulwisana loKhozi. Kusukela lapho uKhozi uyahlala esihlahleni ethiye ithuba lapho angathi phaphiyani ahlwithe elinye lamatshiyane kasiKhukhukazi. Ikanti uSikhukhukazi lalamhlokhu ulokhu edinga insingo KaKhozi labantwabakhe. Angavele aluthi tshazi ukhozi uyamemeza athi “Gekeke! Gekeke!” kugijime okungamatshiyane kuzocatha ngaphansi kwamaphiko. Okuhlakaniphileyo kuvele akudleli khatshana kukaSikhukhukazi.
Hmmm, bangane, kumele sigcine kuhle izinto zabanye esizibolekileyo singaziphathi butshapha. Kumele sinakekele ubungane bethu bungachithwa yibutshapha bethu. Sizabonana ngesizayo isikhathi bangane. Yimi olithanda kakhulu uGogo Barbara Nkala.
BurgirErB
Since the derivative compounds are water stable for the most part, and are both acid and base tolerant under appropriate buffered conditions, pharmaceutical and environmental research areas have embraced such types of derivatization methods how long does propecia take to work
Wynzii
order anastrozole 1mg generic arimidex 1 mg pills anastrozole tablet
Gjkhtl
clarithromycin 500mg pills order clonidine 0.1 mg pill antivert buy online
Vurnws
cost naproxen order generic lansoprazole 30mg lansoprazole 30mg tablet
Diyuwf
buy tiotropium bromide 9 mcg online cheap spiriva cost buy generic terazosin 5mg
Rbssqp
order proventil 100 mcg for sale buy ciprofloxacin 1000mg without prescription purchase ciprofloxacin online
Utzrva
actos 15mg oral order viagra 50mg online cheap viagra 100mg canada
Duwcem
singulair 5mg pills cheap sildenafil sale sildenafil next day delivery usa
Owenzs
tadalafil 40mg us Price cialis online casino
Unyzad
buy cialis 40mg pill Cialis sales tadalafil ca
Aifcgs
casino free spin best poker online real money best play money poker sites
Sycvfz
stromectol ivermectin tablets stromectol 3mg over the counter dapsone 100 mg oral
Tabjdr
best online casino real money free slot games online online roulette wheel
Ugdkgy
order adalat 10mg pill allegra 180mg usa order fexofenadine 180mg online cheap
Yudweg
free casino slot games paper assistance i need help with my assignment
Dgzyym
altace 5mg price order altace 5mg cheap arcoxia 120mg
Encajy
essay buy online buy sulfasalazine generic cheap azulfidine 500 mg
Rfsvum
benicar pills order calan 120mg pills buy divalproex 500mg sale
Cbaaux
mesalamine 400mg tablet avapro 300mg us irbesartan 300mg canada
Yeknxz
buy generic acetazolamide 250mg isosorbide 40mg cost azathioprine order online
Rlzzda
order temovate oral buspirone 10mg oral amiodarone 100mg
Wbfcwf
carvedilol usa buy ditropan 2.5mg generic amitriptyline 10mg pills
Abrkid
generic amoxil 250mg stromectol 12mg brand buy ivermectin cream
Wgvmcg
order alendronate 35mg without prescription fosamax tablet motrin ca
Fxblgm
order priligy 60mg online dapoxetine 60mg usa domperidone 10mg generic
Uxihsq
pamelor 25 mg drug order panadol 500 mg sale purchase paroxetine pill
Kmiccl
buy indomethacin 50mg capsule flomax over the counter cenforce 50mg pill
Qivjrm
pepcid 20mg brand mirtazapine oral buy mirtazapine generic
Tjqhps
doxycycline pills chloroquine 250mg canada methylprednisolone 8mg oral
Uapsqq
ropinirole cost cost calcitriol buy trandate 100 mg pill
Iabeje
tadacip 20mg drug amoxicillin 250mg sale amoxicillin canada
Cdbivn
fenofibrate 160mg drug order sildenafil generic viagra australia
Fkyngc
order nexium 20mg online buy furosemide 40mg sale order lasix 40mg for sale
Ffswqv
cheap cialis 20mg Cialis samples viagra for men
Kgwpfy
minocycline 100mg brand oral hytrin 5mg hytrin 1mg over the counter
Ykwaug
cialis canada best ed pills at gnc ed pills for sale
Nosrof
order provigil 200mg online cheap modafinil over the counter buy promethazine pills
Pxlijy
clomiphene 100mg pill clomiphene 100mg price prednisolone 5mg canada
Gsowtm
purchase deltasone generic accutane 10mg canada amoxicillin 250mg pill
Pkltfz
buy isotretinoin 40mg sale buy prednisone 20mg generic buy ampicillin 500mg pill
Iwywxu
otc ed pills that work best ed pills non prescription order finasteride pills
Dsmbwv
ivermectin over counter home remedies for ed erectile dysfunction generic prednisone 40mg
Exsunx
zofran 8mg sale zofran 8mg drug buy trimethoprim online
Ogpwje
buy isotretinoin 20mg online amoxicillin 1000mg oral zithromax pill
Ebuwxl
purchase albuterol generic cheap synthroid generic order augmentin 375mg generic
Kuuwoo
cheap prednisolone pills prednisolone 10mg ca lasix for sale online
Yzwqmu
buy provigil pill lisinopril ca buy generic lopressor 50mg
Rcbube
buy avodart 0.5mg pill keflex 250mg cheap xenical 120mg tablet
Bbzgco
order doxycycline 200mg online purchase monodox sale acyclovir 400mg over the counter
Imfjcc
buy oxybutynin 2.5mg sale cost oxcarbazepine buy oxcarbazepine 600mg