UBUNTU

Esintwini sivamile ukuzwa kukhulunywa ngokuthi umuntu ngumuntu ngabantu. Yebo, impela. Ungaba ngumuntu njani bengekho abanye abantu abakubona njengomuntu? Ukhona omunye umlobi wodumo kwelamaNgisi eminyakeni yabo 1700, uJohn Donne, owaloba inkondlo eyayijonge ukuqumbaqumba imicabango yabantu ukuze bakubone ukuthi akekho umuntu ongaphila enguyedwana nje njengesihlenge. Kulomzila enkondlweni yakhe othi, akekho umuntu oyisihlenge (No man is an island). Isihlenge silakho ukuzimela sodwa, lezinto eziphila kuso ziziphilele kuhle loba zihanqwe lulwandle inxa zonke. Kodwa umuntu, angeke nje aphile kuhle engelabo ubudlelwano labanye abantu. Umuntu uphila labanye abantu. Kuyavukiswana, kutshoniswane, kucelwane itshwayi, kuxoxiswane kuhle kamnandi. 

Nxa omunye egula, loba efelwe, kulokuzwelana lokusizana kuthi lo ohlulukelweyo azizwe esiba ngcono usizi ludede.  Yebo, empilweni siyabaswela abanye abantu ukuthi bazwelane lathi sihluphekile loba siswela usizo. Yikho nje abadala babesithi umuntu kazingcwabi, loba bathi umuntu uyazingcwaba. Awuzingcwabi. Awungeke uthi dandalazi ufile uze udliwe zimpethu usegcekeni. Uyabaswela abanye abantu bakugoqe, bakungcwabe ngesithunzi. 

Ekadeni kwakulento enhle kakhulu eyayisenzakala. Asithi ufisa ukusizwa emasimini ukuze uhlakulele masinyane, loba uvune amabele akho masinyane, loba ubhule masinyane. Kwakusiba lelima. Ilima lalimema loba linxuse omakhelwana beze bazophathisa basize emsebenzini okumele wenziwe. Lamhla lingabe likoNcube ilima. Kuthi ngemva kwensuku ezithile loba iviki, libekhona koNdimande. Kuba kuhle kanjalo abantu bephathisana, besebenza ndawonye.

Ikanti-ke, ngesikhathi sokuthokoza kwenziwa okufananayo. Nxa omunye elomdlalo othile, loba okunye nje okumupha injabulo enkulu, ayibikhona intokozo enkulu angazithokozisa ngayo eyedwa. Okujabulisayo kuba mnandi kakhulu kube ligugu uma umuntu esabelana lokho okuhle labanye. Kuba lokuthokoza ndawonye, kwenzelwane amhlophe, kuhlatshelwe, kugidwe, kudliwe njalo kunathwe ndawonye. Injabula iyaphuphuma lapho ibenkulu. Yikuba ngumuntu lokhu. Umuntu evele engumuntu ngabantu. 

Ngaleyo ndlela kuhle ukuphathana kuhle, abantu baphilisane kuhle. Kuyinqaba ukwenza kwabanye lokho ofisa bakwenze kuwe. Izandla ziyagezana. Yibuntu lobo. 

Barbara Nkala