UBUNTU

“Uthi wenzeni umfokazana loya? Uvele kasimuntu!”

“Ngumuntu sibili owenze lesosiga? Hayi-bo!”

“Bakithi, vele akulamuntu laphayana! Oqotho sibili.”

“Ubani? Akumangalisi. Lubhedani loluyana. Umuntu ngumfowabo lo osebenza edolobheni.”

Siyabezwa abantu njalonjalo bekhuluma kanje lokunye okunengi. Umuntu uyini kanti? Lowo okuthiwa ngumuntu ngonjani hlabezulu? Ikanti kulalo umuntu kodwa okuthiwa kasimuntu. Ngonjani lowo? Sonke isidalwa esinjengawe lami singumuntu. Ikanti singabantu sinjalo abanye kuyavama ukuthiwa kabasibantu, kodwa kuthiwe abanye ngabantu. Wena usuke wakuzwa na lokho? Usuke wayizwa na eminye yemitsho le esekuqaleni ikhulunywa ngabantu obaziyo? Bayabe bengabanjani? Kwakube kutheni?

Umuntu udalwe wehluka lezinyamazana. Ulengqondo njalo ulenhlakanipho. Uyacabanga. Uyazazi ukubana ungumuntu. Uphila labanye abantu adlelana labo njalo asizane labo. Kulokuhlanganyela labanye abantu, kunye lokunakekelana. Kulokuhloniphana. Isifiso ebantwini yimpilo yobuqotho, ukwethembeka lokwethembana. Impilo yeqiniso imqoka ngoba amanga mabi njalo enza umuntu angathembeki kwabanye. Indlela enhle iyikuthi umuntu aphile ngokwenza kwabanye lokho afisa bakwenze kuye. Lo ngumthetho oligolide, okutsho ukuthi oqakatheke kakhulu, olesisusela eNcwadini, kuMathewu 7:12. Kanengi umuntu  ufisa okuhle kodwa, ukuba kube yisabelo sakhe kodwa yena engakhathali ngalokho akwenza kwabanye.

Ngakho nxa umuntu kuthiwa kasimuntu, uyabe esefaniswa nje lenyamazana yona engelamizwela yabantu. Inyamazana ayicabangi njengabantu ingakenzi. Ake uzinuke amakhwapha. Bathini ngawe abantu? Ungumuntu na? Umuntu ngumuntu olobuntu. Ungezwa kulokungunguna ukuba awusumuntu kutsho ukubana awulaso isimilo esihle. Awulabo ubuntu. Bana ngumuntu.

Gogo Barbara Nkala