Mngane, Mntomtsha!

Ngiyabingelela mngane! Ngiqome ukukulobela incwadi le njengoba utshikatshika kulo umhlaba ohlabayo. Lami ngivela lapho. Ngifisa ukwaba umbono wami ngenxa yalapho engidlule khona.

Mngane, kubalulekile ukulungiselela impumelelo. Ukuphumelela akubikho ngenhlanhla, kodwa kungumvuzo wokusebenza kanzima, ukuzinikela kanye lokholo oluqinileyo. Indlela yakhona ayilula. Ilemiqanso lamagodigodi, ikakhulu ngalesi simo selizwe. Siyakhala sonke ngohlupho lwemali, olwemisebenzi engabonwayo, lokunye okunengi. Inengi lethu abatsha sikhathazeke kakhulu ngekusasa lethu. Mngane, esengikubonile yikuthi, loba sikhala kanje sitshikatshika, impendulo ikhonalapha kwezethu izandla. Mina ngabona ukuthi ukukhala ngihlezi akulususi uhlupho ngitsho. Lesi sekuyisikhathi sokucabanga ngendlela ehlukileyo, ngulowo azimisele ukuletha inguquko empilweni yakhe. Kuliqiniso ukuthi umumo womkhonomi wenza izinto zibe nzima ikakhulu kwabatsha. Sengibabonile abenelise ukuqeqetsha ezifundweni bathola izicoco. Umuntu asuke lapho ayehlala ekhaya ngesizatho sokuswela umsebenzi. Amathuba emisebenzi kungathi alokhu esala encipha. Umumo lo ubuhlungu lasebazalini abafundisa abantwababo bekhangelele ikusasa eliqhakazileyo. Ngakho-ke, izizatho zokukhathazeka lokukhala silazo eziyinkulungwane kodwa-ke, ngithi mngane sokwanele! Vuka uzenzele mntomtsha! Kunzima kunjalo khumbula ukuthi ulawo amandla awokugambela wenze izinto zenzeke. Kungabonakala sengathi kunzima okwesabekayo, kodwa kulezindlela zokwakha ikusasa lakho ungathembeli kuphela ebunzimeni lobo ilizwe elibhekane labo. 

Okwakuqala, funda ukubekezela, wazi ukubana ukugijima akutsho ukufika. Mngane, yazi ukubana yonke imizamo yakho ikusondeza eduze lephupho lakho. Njengoba uqala uhambo lwakho olubheke empumelelweni, nanku engifisa ukukudlulisa kuwe mntomtsha.

Okwesibili, zijwayeze ukusebenza kanzima ngokuzikhandla. Lapho othola khona ithuba lomsebenzi loba kungumsebenzi ongawuthandiyo, zinikele usebenze kanzima. Bakhona abakukhangeleyo. Ukhona okhangele ubuqotho benhliziyo yakho. Qaphele ukukhwabitha ukukhonona lokuvilapha. Lokho okwenzayo ngenhliziyo yakho yonke kuphanga kunanzeleleke emphakathini, ube usuzivulele amathuba amahle amakhulu empilweni yakho uma usenza konke ngokuzikhandla lokuthokoza. Kodwa nxa uhlezi ukhonona, usola, uncifa lokho lakho kuletha iziqalekiso.

Okwesithathu, uma kukuvumela, ungalokothi uyekele ukufunda. Ukufunda akupheli. Imfundo iligugu njalo yiyo indlela ezakulethela ikusasa eliqhakazileyo. Ukufunda kwenza ube lolwazi, lolo lwazi lukwenza wazi okunengi ubonakale ulenhlakanipho eyedlula eyalabo abacina imfundo esikolo. Njalo kukupha umqondo obanzi kunye lempucuko eyengeza amathuba akho okuqhatshwa emisebenzini efunwa nguwe. Kodwa-ke, qaphela ungalindi amathuba ukubana aze egijima kuwe wena uzihlalele pekle. Zidingele amathuba, ziqhwayele, ube khona enkundleni zokuxhumana, indlebe zakho zihlale zithiyile. Akwaziwa lapho impunzi ivuka khona.

Okwesine zikholwe, ungaze wavumela ukungabaza kwakho kufiphaze izifiso zakho. Nxa ungazikholwa wena ngokwakho pho uzakholwa ngubani? Kholelwa emandleni akho, emaphutsheni akho, emicabangweni yakho emihle. Lapho usulahlekelwa lithemba zitshele ukubana uyenelisa ngoba vele uyenelisa. Ungalokothi uziloye ngowakho umlomo. 

Okwesihlanu, yamukela ukwehluleka. Ukwehluleka kuvele kuyingxenye yempilo. Kuyingxenye yohambo lwempilo, hatshi isivimbandlela sokuyafika ekuphumeleleni. Kwamukele njengethuba lokukhula, ithuba lokufunda kumaphutha akho ube ususenza ngcono kwelizayo. Ungehluleka lamhla, kuyenzeka uphumelele kusasa. 

Okwesithupha, zifunele ukukhuthaza kwabanye. Zizungeze ngabantu abakhangela impilo ngelihlo elibanzi, elibona okuhle. Bana labeluleki, abantu abayizibonelo ezinhle, abantu abakukhuthazayo. Funda emanyathelweni abo amahle, kunye lakumaphutha abo lapho abehluleka khona, unanzelele nxa besebunzimeni ukuthi kuyini okubenza banqobe. Vumela izindaba zabo zikhuthaze olwakho uhambo oluya empumelelweni, ungavumeli umumo okhona ukubulalele amaphupho akho.

Mngane, Mntomtsha, khumbula ukuthi impumelelo iluhambo olunzima oluzafuna ukuthi umuntu abekezele, aphikelele, azikhuthaze njalo asebenze ngokuzikhandla. Kudinga ukusebenza gadalala umuntu aginqe izithukuthuku ukuthola ukuphumelela. Kuyenzeka ukuba uwafeze wonke amaphupho akho ngokuzimisela. Ngakho-ke mngane, musa ukudlalisa isikhathi ukhala, ukhonona ngobunzima bomumo, kodwa zama ukuhlakanipha udle amathambo engqondo, uphume lamacebo azakupha ikusasa eliqhakazileyo. Musa ukuba ngumuntu omutsha ohlala egoqe izandla izinto zisonakala. Vuka mntomtsha uzakhele ikusasa lakho elihle. Ngikufisela okuhle kodwa.

Simphiwe K. Ndlovu