GIYA MTHWAKAZI

Nxa imbongi yayiyabe isiphuphuma ngosinga, igiya, iseqa, ijanquka, ibetha amagama akhuthazayo avusa idlabuzane lokwenza; ayekekela amanina, alilizele, udutshulwe umpululu, obaba lamajaha batshaye ivoklokolo! Kwakumnandi kakhululu. Loba uzibalela wedwa, ake ukekele lawe uyithuze ivokloklo ngoba imbongi zethu lezi ziyasikholisisa kakhulu. Asizitshayeleni ihlombe! Nanzi zisiqumbaqumba ngolimi lwethu lukaMthwakazi oluhlabusa kangaka! Ayitshe ivokloklo lapho okhona aze ahawukele lobengabazi ubumnandi bolimi lwethu lomdabu! Bala uncinde iminwe ufunza ingqondo. Ezinye njalo inkondlo zivusa umoya wolaka lokunqanda ububi obudlangileyo. Ziyaxwayisa. Ikanti ezinye zifukamele umoya wosizi lokuhlulukelwa. Kukho konke siyafunda, siloleke, sivuke senze.
Silazo njalo imbongi zenu ezizingcwethi. Hlala phansi, ubale uzizwele. Nangu uNomathemba Moyo esenwaya ubuchopho esithi, ‘Inkomo ZikaBaba’.

INKOMO ZIKABABA

Zihlakazekile zigcwel’ iganga
Ezinye sezilamathol’ angelaphawu
Ezinye zifel’ emangweni
Ezinye sezingamatimela
Ezinye ziyikudla kwamaganyana
Ingabe ziswel’ ukudla na?
Ziswel’ abelusi kumb’ isibaya?

Ngiphenduleni ngisemnyameni
Kutheni ngomhlambi kababa?
Ingab’ uzosinda na kulezimpisi
Phela zivez’ amaziny’ indawana yonke
Zophephelaph’ inkomo zikababa?
Seziphenduk’ amabhalalabhala
Zeq’ umbel’ isango livaliwe
Zisinda ngokulambis’ emadlelwen’ azo

Konakelephi zinyanga zakithi
Konakalephi sizw’ esimnyama
Sono ban’ esingathethelelwayo
Kuyoze kube nini sibhudul’ egangeni
Kuyoze kube nini zisemasisweni
Abayikukhathala na abasisiweyo
Phela lokhu sekudlulele ngiyatsho
Kunini kuthiw’ azibuy’ emasisweni
Zobuya kanjani kungel’ abelusi

Ihlekan’ ebelisele lihlatshw’ ukusa kwamalanga
Zisale zibhons’ emswanin’ onina
Kubuhlung’ ukuswel’ okwakho
Kubuhlung’ ukuswel’ umelusi
Zophephelaph’ ezikababa
Nanko zigqagqelwe libhubes’ esibayeni
Sekunzim’ emuva laphambili

Amajongos’ asehlathini
Amathokaz’ ayefula
Ingabe kuyaphileka kulawomadlelo?
Kuyentshisek’ ungaz’ okusemuva na?
Amankonyan’ abhonsa kukhithik’ umuhlwa
Pho ayozwiwa nguban’ onina bephetsheya?
Basuke besiyafula bagcwalelwa ngumfula

Sekunzim’ ukubuyel’ esibayeni
Phel’ awubonis’ ukwentsha lomfula
Kazi kozala nkomoni
Kazi kolunga nin’ atholakal’ umelusi
Fun’ avuselele lelihlekan’ eliseleyo
Akulahlwa mbeleko ngokufelwa
Ngilethemba usazohlangan’ okababa
Atshakadul’ aqolotsh’ amankonyane
Sisazovuk’ isibaya sikababa
Sisenge siphind’ umphehlo
Siklez’ izisu zicazimule
Kuyabe sekulungile kwethu
Uzathi ngatsho!

Nomathemba Moyo