GIYA MTHWAKAZI

Mthwakaz’ omuhle, lalamhla ngiliphathele imbongi ezinengi. Zingcwethi lazo. Inkondlo zazo zimnandi zijuluka njengoluju. Zithi, thapha, thapha uncinde iminwe!

Kodwa, kuqala ngifisa ukuphinda engike ngakutsho. Ngithanda ukwazisa lezizimbongi ezintsha ukuba, ngiqoqa iqoqo elitsha lezinkondlo engithemba zizaphuma ogwalweni olutsha lwezinkondlo unyaka ka2020 ungakagoqi. Zonke inkondlo engizamukelayo zizangena kuqoqo elitsha njalo inye ngayinye umniniyo uzathola isibongo esifaneleyo. Lezizinkondlo kufanele zibe ngezintsha ezingakaze zidindwe. Ezimbalwa zizangena kulesi sigcawu ukukhuthaza abanye abalogqozi oluvilaphayo. Inye ngayinye engena kulesisigcawu ihle ivune ingxenye enkulu yesibongo.

Njengobana ngitshilo, lamhla silembongi ezinhlanu, ezintsha lesesike sahlangana lazo. Asiziqhenyeni bo ngembongi zethu lezi eziphakamisa ulimi lwethu, ikanti njalo zisilola ukuba kesijulise imicabango ngempilo le esiyiphilayo. Hayi-bo, ukutshelwa yikuncitshwa. Ngena enkundleni ugiye lazo lezizimbongi zalamhla.

KOZE KUBENINI?

Kuvukwa ngovivi
Umantengwan’ entwenguz’ ukusa
Uhlabezulu ekhasabula esehla esenyuka
Esiyothi khozolo’ emabhanga
Eth’ uzoqoqod’ emtshineni kuphume imali,
Amabhanga zimbalu ezingela lutho
Koze kube nini sisidla kaluklubhu?
Uhlabezul’ ulal’ eququbel’ ebheke ngawezol’
Wembath’ ikhadibhokisi lamaplastiki
Ikhaz’ elisik’ umkhantsho lizenzela.
Bagobil’ emabhanga bathi bafuna imali
Yokondl’ ingane zabo
Kodwa phinde bayithole
Koze kubenini
Siphila ngomum’ ongabekezelekiyo lo?

Babeyidla bethi bayibek’ amathambo
Bazoyidla sebemxhiliba,
Kanti yinkondlel’ impuku emaweni nje akulamasiza,
Kwayizithukuthuku zenja, eziphelel’ eboyeni.
Koze kubenini siphila njengentandane
Yon’ evuswa ngonyezi?
Simi phezu kwamalahle avuthayo
Ngapha ngakwesokhohlo
Zimota ziludwendwe baba! Zimpolompolo
Emagalajini zithi zizonath’ amafutha
Lakho kukhala imbungayezi, komile.
Koze kubenini
Siphil’ impilo yentandan’ evuswa ngonyezi?
Ezibhedlel’ ubheke kuwohlok’ ezimathonsi
Ethunjini lamanina kuhel’ usizi.
Ungen’ udonswa
Uphum’ usuphethwe ngethala,
Koze kubenini siphila ngenyembezi?

Sake sadla sakhomba ngophakathi kweleZimbabwe
Ilizwe lethu bebeligxozela indenda,
Namhlanje intsh’ igcwele amathafa
Yimihambuma, zinhlanz’ ezitshelwe ngamanzi.
Ongakhaliy’ ufel’ embelekweni.
Nkokheli zamany’ amazwe
Kasizenzi zilinyana, siyacela
Siyaphaphatha, sizweni bo!
Isisu somhambi singangenso yenyoni.

Mdali wento zonke nguwe wedwa ongasiza,
Nguw’ ithemba lethu.
Yehlisa amazol’ uluntu luphile,
Koze kube nini sikhala singathuliswa?
Koze kube nini sisidl’ ingweqwe zomlomo?
Koze kube nini?

Martin Mlilo