GIYA MTHWAKAZI

Mthwakaz’ omuhle, lalamhla ngiliphathele imbongi ezinengi. Zingcwethi lazo. Inkondlo zazo zimnandi zijuluka njengoluju. Zithi, thapha, thapha uncinde iminwe!

Kodwa, kuqala ngifisa ukuphinda engike ngakutsho. Ngithanda ukwazisa lezizimbongi ezintsha ukuba, ngiqoqa iqoqo elitsha lezinkondlo engithemba zizaphuma ogwalweni olutsha lwezinkondlo unyaka ka2020 ungakagoqi. Zonke inkondlo engizamukelayo zizangena kuqoqo elitsha njalo inye ngayinye umniniyo uzathola isibongo esifaneleyo. Lezizinkondlo kufanele zibe ngezintsha ezingakaze zidindwe. Ezimbalwa zizangena kulesi sigcawu ukukhuthaza abanye abalogqozi oluvilaphayo. Inye ngayinye engena kulesisigcawu ihle ivune ingxenye enkulu yesibongo.

Njengobana ngitshilo, lamhla silembongi ezinhlanu, ezintsha lesesike sahlangana lazo. Asiziqhenyeni bo ngembongi zethu lezi eziphakamisa ulimi lwethu, ikanti njalo zisilola ukuba kesijulise imicabango ngempilo le esiyiphilayo. Hayi-bo, ukutshelwa yikuncitshwa. Ngena enkundleni ugiye lazo lezizimbongi zalamhla.

UBUNTU BETHU

UDlokovu uvuke esazi ukuthi wakhelane loDube
UDube ulele obukaBhuka
Esazi ukuthi okumkhuthayo uDube uyakubona
Bobabili bayakwazi ukuthi umhlaba yiwo obanik’ impilo
Ngalokho bayawunakekela ngokuzil’ okuthile
Mhlawumbe yikulandel’ amazw’ emizwa nje,
Kodwa kimi kubonakal’ ukujula kwengqondo.

Nangu uth’ onsund’ akalay’ ingqondo,
Okobabhemi udalelw’ ukusebenzel’ abanye
Kodw’ onsund’ uthi sonke siyindalo,
Lobabhem’ uyayiding’ inhlonipho yabantu
Bath kakwaz’ ukuzimela, imizwa yakhe imhlanganisa lexuku
Thina sithi hatshi, sibonile ukuthi umuntu ngumuntu ngabantu
Asithunywa yimizwa
Kodwa yibuciko bemicabango yethu.

Bathe imilayo yethu ilokungacabangi
Sizinyamazan’ ezingakwaziyo ukuzicabangela,
Thina sisithi esomhambi singangophonjwana lwembuzi,
Kanti basenza izilima
Sisithi kubo, edlulayo ayiqedi tshani,
Kanti basibhad’ eleziwula.
Ngokuqabuka isineke soluntu kowemzini,
Bathi lala lulaza sikwengule.

Azicabang’ izinyamazana, batsho bephoxa,
Kant besisazi ukuthi alula mpumulo
Ayisikho kungacabangi lokhu,
Yimilayo yesintu esakha ubuyithi bethu
Ubuyithi obakha ukuthula lokuhlalisana esizweni sethu.
Esizweni esisekelwe saqiniswa yinkolo yethu kumndeni yethu
UMdal’ odala konke okukhona esikubonayo
Lesingakuboni ngamehlo ethu.

Siyabuhlonipha ubuyithi bethu
Isintu esinakelekel’ imvelo yethu
Singabantu nje, isintu sethu yibuntu.
Ayisilozwi lemizwa yethu,
Yimilayo yesint’ eyenza umunt’ abe ngumuntu
Yikho sisithi, ngiyimi ngoba siyithi,
Siyithi ngoba ngiyimi.
Lobu yibuntu, indlela yonsundu.
Ayisilozwi lemizwa zwi,
Yibuntu bethu.

Sogcinwa Nkala

(Le, yimpendulo yombono lomnakano ka KANT mayelana lendlela uluntu lwe-Afrika olukhangela lubone lunakane ngayo)