Sesihlangene kuliviki lapho ebengithembise khona ukuthi sizaphatha khona udaba lokuthi uwulolonga njani umsebenzi wakho uwulungiselela ukuthi uye kozawudinda. Xolani, lokhu sengizakwenza kuviki ezayo ngoba ngibone kufanele ukuthi ngiqale ngibambe nje ngamafitshane udaba lwesizinda/isisusa/isendlalelo sendaba.

 Nxa umlobi emisa ukuthi ufuna ukuloba imibhalo yokuzibumbela, kumqoka ukuthi aveze sobala isisusa sendaba kumbe lokho okwendlalela indaba yakhe. Kumele kube sobala ukuthi yakhelwe ngaphi indaba yomlobi. Njengomzekeliso, singathi isisusa loba isendlalelo sogwalo, loba isisusa salo esiyiso esibumba indaba yimpi yenkululeko. Kumele kuvele ekulobeni ukuthi indaba yakhelwe kulesi isehlakalo. Lokhu kutsho ukuthi kumele kube sobala kobalayo ukuthi enelise ukuthi nxa eselucubungula ugwalo avumelane lomlobi ukuthi isendlalelo siyavumelana lezehlakalo zogwalo.

Esikhathini, isendlalelo loba isisusa kungaba yisehlakalo umlobi ahlangana laso empilweni loba esabakhona kumvelo okungaba yisiphepho loba impophoma zamanzi ezatshabalalisa impilo kazulu. Kuyenzeka njalo ukuthi kube yikuqhamuka komkhuhlane othile obe lempumela embi kuluntu loba ezifuyweni. Esikhathini, kungaba ngumkhankaso othile owadala umehluko omkhulu empilweni yoluntu njengendaba zamalungelo oluntu.  
 
Kuyenzeka njalo ukuthi isendlalelo lesi sakhelwe kusigaba esithile okungaba yisikhathi lapho abamhlophe bengakafiki, ngemva kokufika kwabamhlophe loba ngemva kukazibuse. Isendlalelo lesi sibumba isizinda sogwalo sikhangelane lesikhathi lendawo. Lokhu kugxile ekuthini yenzakala nini njalo ngaphi indaba. Kumele ofunda ugwalo azi ukuthi indaba yenzakala ngaphi njalo nini. Kumele umlobi abone ukuthi izehlakalo zakhe ezibumba indaba yogwalo zenzakala ngesikhathi esithile endaweni ethile. Kuvumelekile ukuthi izehlakalo zibe sezindaweni ezedlula eyodwa loba izikhathi ezehlukeneyo. Okumqoka yikuthi kumele kucace kolubalayo ugwalo ukuthi indaba yenzakala ngaphi njalo nini ukuze kube lula ukuyilandela lokuyizwisisa.

Asihlangane kuviki ezayo lapho engizaphatha khona udaba lokuthi uwulolonga njani umsebenzi wakho uwulungiselela ukuthi uye kozawudinda.

Umlobi nguDr Eventhough Ndlovu ongumbalisi lomkhulu weDepartment of African Languages and Literature e-University yeZimbabwe.