IMBILA YASWELA UMSILA NGOKULAYEZELA
Woza Uzokuzwa Mngane…
Indaba yethu yethiwa ngu GOGO uBARBARA NKALA
INGANEKWANE
IMBILA YASWELA UMSILA NGOKULAYEZELA
Bangane ngiyathokoza kakhulu ukuba lani njalo lamhlanje. Ngiliphathele enye inganekwane esilandisela ngokuthi kungani inyamazana le ethiwa yimbila ingelamsila. Ye-e-e, izinyamazana ezinengi zilemisila, kodwa yona ayilawo. Imbila liyayazi bangane? Yile inyamazana phela ngesiLungu okuthiwa yiRock Rabbit. Ehe, yonaleyana ehlala emaqaqeni lapho okulamadwala lamatshe.
Kuthiwa kudaladala izinyamazana zisakhuluma, uMdali wayezidale zingela misila. Zonke. Kuthiwa wasezikhangela uMdali wathi, “Mmm, izinyamazana zami lezi zinhle zonke kakhulu, ezinkulu lezincane. Kodwa ngibona zingaba zinhle kakhulu nxa zilemisila. Ya, kuzakuba kuhle ngiziphe imisila. Ngiyazi zizathaba kakhulu.”
Ngakho wathumela izigijimi zakhe uMdali zagijima iganga lonke, legusu lonke zibika zimema ukuba zonke izinyamazana ngelanga elalikhethwe nguMdali kumele ziye kuye ziyethatha imisila. IBhiza lahle lathi,
“Kambe kungangifanela sengilomsila? Mina ngifuna ukuhle ngivukele sibili ngibe ngowokuqala ukuze ngizuze umsila oletshoba ukuze lanxa ngihamba bahawukele bonke itshoba seliphonguthi, yaka, yaka! Okungunkawu kwahlekelela kumzawakho uNdwangu kwathi,
“Mina ngizakuyafika masinya kuMdali ukuze ngithole umsila omude engizakuthi nxa ngiseqa ezingatsheni zezihlahla ngilenge ngawo kwesinye isikhathi usuthandele ugatsha. Ye-ehe-he!”
UNgwenya wathi, “Lami ngizaphangisa ngiyethola umsila oqinileyo engizakuthi, laxa ngawo isitha nxa ngizingela.”
Isilwane satsho ngelizwi elibhongayo sathi, “Mina ngiyinkosi yegusu. Ngifuna umsila omude kakhulu oletshoba ekucineni engizaxotsha ngalo impukane.”
Lafika ilanga ezazimenywe ngalo ukuyathatha imisila kuMdali. Izigijimi zikaMdali zagijima njalo igusu lonke zikhumbuza izinyamazana ukuthi zingaphuthi. Zazimemeza zisithi,
“Wozani! Wozani lizozizuzela imisila yenu emihle. UMdali uthi, ‘Wozani, lingaphuthi!’ ”
Izigijimi zazihlangana lezinyamazana ezinengi zivele sezibekelela zisiya koMdali. ONgulungundu babegijima besithi, “Asambeni! Asambeni siyezuza imisila.” Omayelane baphande labo eceleni besithi, “Yebo, asiphangiseni. Asigijimeni. Asibongeni!” Kodwa uMbila kazange azihluphe. Wazihlalela nje.
Kuthiwa uNteletsha wamangala ebona umzawakhe uMbila elokhu ethe kho phezu kwedwala ezinye izinyamazana zitshitshela koMdali. Wathi,
“Hawu mzala, awuyi na koMdali ulokhu uthe kho phezu kweDwala?”
“Ngicela ungiphathele mzala wami. Ngisake ngothamele ilanga!”
“Uyabheda wena. Kakho ozathathela omunye. Kumele ngulowo azihambele.”
“Kulungile ngiyeza mzala. Ilanga limnandi kabi. Ngisake ngothamele kancane.”
Uthe eselaphayana khatshanyana, uMbila wammemeza wathi, “Ngicela ungiphathele umsila omuhle mzawam’ omuhle.”
Waphendula uNteletsha wathi, “Asazi mzala. Ngulowo uzaphiwa owakhe zwi.”
Indlela eya koMdali yayidlula eduze koqaqa lapho uMbila ayehlala khona. Zabekelela-ke izinyamazana ekuseni, ezinye zihaluzela ukuze ziyefika masinyane kuMdali. Zikhona ezinye ezadlula zimkhuthaza uMbila ukuthi akuhanjwe, kodwa wala elokhu esithi uzalandela, usothamela ilanga. Ezinye wayezilayela ukuba zimphathele. Zafika zaphiwa imisila zabuyela sezithabe sezimanzi. Yayimihle imisila yazo izifanela kabi. Ezinye zazihlabela zisithi:
“Sesithol’ imsila. Ahe! Sesithol’ imisila yethu. Halala, halala, halala ngemisila yethu! Ahe! Sesithol’ imisila!”
Kuthe ilanga selisemini yantambama, uMbila wayelokhu ethe kho phezu kwedwala. Zadlula izinyamazana zitshikiza imisila yazo emihle sekungathi ziyamgwabisela uMbila. UNdlovu nguye owathi edlula wathi,
“Wena mfana, ulokhu uhlezi khonalapho uthembeni?”
“Ngilayele umzawami ukuthi angiphathele Khulu.”
“Uyisilima senyamazana wena. Akekho ophathela omunye. Uzahlala unjalo!”
Kwamethusa lokho uMbila wakhona exexebuka edwaleni engena indlela, ephambana lezinyamazana seziphenduka. Wayesezisola uMbila ukuthi kungani ebe livila. Wayesesesaba isibili ukuthi kasoze athole lutho. Ngakho wazama ukuthathela ngesiqubu. Kodwa kwakulommango. Ezinye izinyamazana zazisithi,
“Hawu, hawu, Mbila! Yikhona usiya! Sekunje selisiyatshona? Ah, asazi!” Ompisi bahleka besithi,
“Aah, hihihihihi! Kelibone! Uyangaphi sekuhlwile kunje? Xotsha ilanga leli eselisiyatshona likuphe umsila. KuMdali awusoze uthole lutho. Hihihihihi!”
Kwamcunula lokho uMbila wagijima ngamandla esephonguphefuzela esithi, “Hu-u, hu-u, hu-u, hu-u!” ilanga lathi tshoniyani eloku egijima esiya koMdali. Zazingasekho izinyamazana ahlangana lazo. Zonke zasezitholile imisila sezibanga emakhaya azo. Wayafika koMdali sekukhala izikhova. Wafika esetshaywa luvalo lusithi, du-du-du-du! Umnyango omkhulu wawusuvaliwe. Wasondela wath, “Qoqo-qoqo” ngesandla esiqhuqhayo. Wethuka wadilikela phansi ilizwi elikhulu elesabekayo lisithi,
“Ngumfokabani lowo ongiphambanisa ngiphumula?”
“Yi-yimi Nkosi!” kusitsho uMbila eqhaqhazela.
“Nguwe bani?”
“Yimi u-u-u-Mbila!”
“Ufunani Mbila?”
“Ngizocela umsila Nkosi!”
“Hawu, ub’ ungaphi imini yonke le?”
“Bengisendleleni Nkosi!”
“Suka lapha Mbila! Ube uvele ungawufuni umsila. Hamba! Buyela emuva. Ufunde ukuhambisana labanye!”
Wazilazila uMbila ecabanga ukuthi uMdali uzamzwela, aphume. Wabona nya-a-a-a! Waqunga isibindi waqoqoda njalo eqhuqha. Wezwa esezincengela egagasa esithi,
“Ngi-ngiyacela Mdali. Ngiphambanisile.”
“Ayisekho imisila Mbilandini!”
“Awu Mdali, ngicela okuyisijinti nje…”
“Yey’ wena, uzangivus’ ulaka, ungibangela umsindo. Ngithe hamba! Suk’ emnyango wami.” Ilizwi kwasekungathi ngumdumo omubi wezulu. Wawela phansi uMbila wavuka lapho wadayizela engena umnyaman ebuyela emuva. Wahamba ehlekwa zinyamazana ezazisakhangele ukuthi ulokhu engelamsila. Onjengompisi yena wahleka kakhulu esithi, “Hihihihi, hi! Hihihihihihi!” Wakhala uMbila efifiza indlela yonke esezisola kakhulu.
Mmmmh, bangane bami, bokhekhe, lokhu okwenziwa nguMbila kwakukubi kakhulu. Akuqalwa. Akuqalwa kungaqalwa. Ubuvila abubhadali. Yikho kulesiga esithi, iMbila yaswela umsila ngenxa yokulayezela. Fundani ukusukumela phezulu bangane bakaGogo. Lizabusiseka. Langekhaya nxa lithunywa fundani ukusukumela phezulu. Lingenzanjalo bazathaba oBaba loMama baliphe okunengi okuhle ngoba bethokoza ngani.
Okwalamhla, salani kuhle bangane bami.
Ovalelisayo nguGogo Barbara Nkala olithanda kakhulu!
