MNTOMTSHA, kubanga elidlulileyo sixoxe ngobuntu. Okunye okuqakatheke kakhulu ekubeni ngumuntu olobuntu yikuba ngumuntu oqotho. Ngumuntu onjani oqotho? Ngumuntu othembekileyo, ongasimenemene. Yikuba ngumuntu omela iqiniso lokulunga ngezikhathi zonke. Yikulimela iqiniso loba libuhlungu. Abangane bakho bangafakazelana ngento engamanga, kodwa ubuqotho buthi kuwe, gobela iqiniso loba sebekwenza wena ube ngusomangase. Iqiniso liyamkhulula umuntu. Amanga ayabulala. Ungakhuluma amanga, ucina usulokhu usakhela amanga phezu kwamanye ucine uzihinahina uzihitshela. Omubi ongumkhohlisi, asuke akuhleke usulu aze aqethuke usulokhu uzihilela.

Ubuqotho buhlonipha izinto zabanye. Umuntu oqotho kazithatheli izinto ezisetshenziswa emsebenzini ngoba zizinengi, njalo ngoba ecabanga ukuthi kakho ozananzelela lokho. Ubuqotho buthi ungavumeli izilingo. Bana qotho wale ukuthenga izinto zomkoto owaziyo mgceke ukuba zintshontshiwe. Nxa usakha indlu ngokuthenga okomkoto, umalahlekelwa ekhala ngokuntshontshelwa, uzikhokhela amabhadi. Ubuqotho buthi nxa untshintshelwe imali yedlulisa ngoba lo obekuthengisela ulutho engananzelelanga, lokho adlulise ngakho akusikwakho. Buyisela okungasikwakho. Ungalaleli amazwi athi uyisithutha. Bakuhleka usulu phela abacabanga ukuthi bahlakaniphile. Yibuqili. Buyisela lokho okungesikwakho. Asithi kusesitolo, nxa ungasabuyiselanga, lo obekuthengisela esuke waphambanisa, nguye ozahlawuliswa ngenxa yakho osusuke waba lisela. Kunguwe-ke oyabe uphambanisile, ungafisani?

Ubuqotho bugobhoza enhliziyweni yomuntu, ngaphakathi kwakhe. Abuthengwa. Abubanjwa ngamandla. Abukhungwa. Ubuqotho benza uhlonitshwe, abanengi bafise ukuba ngumngane wakho, loba ukusebenzelana lawe, ngoba uthembekile. Ubuqotho benza lalabo osebenza labo babonwe njengabantu abathembekileyo njengawe. Ubuqotho buthi, yenza komunye lokho ofisa akwenze kuwe. Ubuqotho yikugcina zonke izithembiso zakho. Yikwesaba ukwephula izithembiso. Yikwesaba ukudanisa abanye abantu ngoba ungafisis ukuba bakudanise lanini.

Ubuqotho yikuba ngumuntu owenza okuqondileyo ngezikhathi zonke kungakhathalekile ukuthi ukhona okubonayo, loba hatshi. Ubuqotho yikulalela unembeza wakho. Nxa umzwangedwa usithi, ‘Hatshi!’ ulalele. Musa ukuphikisa unembeza ngoba awusoze ube lokuthula emoyeni. Ubuqotho yikwenza lokho okuletha ukuthula enhliziyweni yakho lentokozo. Umuntu oqotho usebenza nzima. Kagadelwa. Akulapholisa ngemva kwakhe. Ngalokho, uyaphumelela. Oqotho uhlonipha abanye abantu, labo bayamhlonipha. Ubuqotho bufeza isimilo esihle kakhulu. Leso similo sidala ukuthi ube ngumuntu ophumelelayo ngoba ophila labo bekuthemba, bekholwa kulokhu okwenzayo, bekusekela. Lanxa uwele enkingeni uyakuthola ukusekelwa ngoba uqotho.

Ubuqotho buyabonakala njalo ngokuzithoba. Abuzikhukhumezi bukhukhumale ngamanga. Buyazibutha buzinze bubukwe. Wena-ke Mntomtsha? Umi ngaphi? Zinuka amakhwapha! Qala khona manje ukuba nguntu olobuntu, oqotho, uzamangala impilo yakho isiguquka isiba ngcono.

Vuka Mntomtsha ubengumuntu oqotho ophumelelayo.

Gogo Nkala